58d96b091dc5246b5c8b462c.jpg
Ένα από τα αριστουργήματα της αμερικανικής λογοτεχνίας, το «Καθώς ψυχορραγώ» του Ουίλιαμ Φώκνερ, το οποίο στην Ελλάδα γνωρίσαμε μέσα από την συναρπαστική μετάφραση του Μένη Κουμανταρέα (1970), παρουσιάζεται στο θέατρο της οδού Κυκλάδων-Λευτέρης Βογιατζής.





Ο Φώκνερ έγραψε το έργο το 1929 δουλεύοντας νυχτοφύλακας ανάμεσα στα μεσάνυχτα και στις τέσσερις το πρωί και το ολοκλήρωσε μέσα σε έξι βδομάδες.
Ο ηθοποιός Μιχάλης Καλιότσος, ο οποίος εμφανίζεται αυτό τον καιρό και στη βραβευμένη ταινία του Δημήτρη Αθανίτη Invisible, μας μιλάει για τη γοητεία του διαχρονικού αυτού έργου, την επίπονη έρευνα και τη δουλειά που χρειάστηκε για να ολοκληρωθεί η παράσταση, αλλά και τις σκέψεις του για την καλλιτεχνική δημιουργία σήμερα.



58d96af01dc5246b5c8b462a.jpg
Συνέντευξη στην Ηλέκτρα Ζαργάνη
Τι είναι αυτό που σας κέρδισε στο έργο του Ουίλιαμ Φώκνερ Καθώς Ψυχορραγώ;
Αρχικά η γραφή του. Ο τρόπος που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας τις λέξεις. Έχεις την αίσθηση ότι ο Φώκνερ ξεπερνάει τους συντακτικούς κανόνες, καταργεί σημεία στίξης και σαν ποτάμι αφήνει τον ίδιο τον λόγο να σε παρασύρει όπου θέλει εκείνο και όχι εκεί που θες εσύ. Τα μεγάλα κείμενα άλλωστε είναι αυστηρά, έχουν προσωπικότητα δεν σε αφήνουν να κάνεις εύκολες διαπιστώσεις, θα σου βγάλουν το λάδι που λένε, αν θέλεις να βρεις τον καρπό τους. Στην αρχή διαβάζοντας το έργο πολύ προσεχτικά με όλη την ομάδα διαπιστώσαμε πως το κείμενο αυτό θα μας παιδέψει για τα καλά. Και έτσι και έγινε. Παιδευτήκαμε-με την κυριολεκτική έννοια του όρου και κυρίως με την σημασία του εκ-παιδευτήκαμε- μέχρι να συλλάβουμε τα μεγάλα νοήματα πίσω από τις λέξεις. Χρειάστηκε να μελετήσουμε βαθειά κάθε λέξη, όρο ή φράση αλλά και γιατί βρίσκεται η κάθε λέξη σε αυτό το σημείο της πρότασης και όχι σε κάποιο άλλο. Χρειάστηκε να δουλέψουμε και πάνω στο πρωτότυπο κείμενο για να είμαστε ακριβείς. Επειτα αυτό που με κέντρισε στο έργο ήταν η δυναμική παρουσία της φύσης. Σε όλη την διαδρομή η οικογένειας Μπάντρεν (ο πατέρας και τα πέντε παιδιά που θέλουν να θάψουν την μάνα στο πατρικό της έδαφος ως ύστατη επιθυμία της νεκρής συζύγου) δοκιμάζεται συναισθηματικά, θυμάται, αναπολεί, άλλοτε οργίζεται, άλλοτε ερωτοτροπεί με μοναδικό της σύμμαχο και μάρτυρα τα ίδια τα στοιχεία της φύσης. Ο αέρας, η βροχή, το ποτάμι κλπ. Από προσωπική μου συνήθεια, η ευαισθησία η όπως αλλιώς λέγεται αυτό, πάντα αισθανόμουν πως στα γεγονότα της ζωής μας μικρά η μεγάλα υπάρχει πάντα η φύση να μας παρατηρεί και να συμμετέχει ως μια άλλη παράλληλη θεά η οντότητα. Όταν ερωτευόμαστε, ένα αεράκι θα φυσήξει στο μάγουλο μας, όταν κλαίμε μπορεί να πιάσει μια βροχή και όταν γελάμε ένα λουλούδι μπορεί να ξεμυτίζει από το έδαφος την ίδια στιγμή. Είμαστε μέρος της φύσης αυτής και δεν γίνεται στα γεγονότα της ζωής μας να μην επηρεάζεται η φύση γύρω μας. Αυτό συμβαίνει και με τους ήρωες του έργου.
Τι έχετε αποκομίσει από το μέχρι τώρα "ταξίδι" της παράστασης;
Η συνεργασία μου με την κυρία Φιλιππίδου και με όλη την ομάδα από τις πρόβες. Είναι τόσο ωραίο να νιώθεις καλά που δουλεύεις με κάποιους ανθρώπους. Σε αυτή την συνεργασία έμαθα πως ο διάλογος και ο αντίλογος είναι εξίσου δημιουργικοί, κάτι που δεν είναι καθόλου αυτονόητο στο θέατρο. Ήταν πολύ βοηθητικό που η σκηνοθέτιδα μας ήταν πολύ συγκεκριμένη από την αρχή και ήξερε πολύ καλά τι ήθελε να βγει στην παράσταση. Αυτό μπορεί στην αρχή να φαίνεται δεσμευτικό για εμάς τους ηθοποιούς, αλλά μάλλον είναι πιο απελευθερωτικό τελικά όταν υπάρχει συγκεκριμένος στόχος από την αρχή. Ο συγκεκριμένος στόχος απαιτεί βέβαια πολύ μεγάλη μελέτη και έρευνα από πίσω και η Σοφία μελετούσε το έργο του Φώκνερ πάνω από 2 χρόνια. Φυσικά και από την μεγάλη της εμπειρία στο θέατρο μάθαμε πολλά πράγματα εμείς οι νεότεροι. Με τα παιδιά τώρα αυτό που θέλω να πω είναι ότι μ’ αρέσει πολύ όταν συναντιόμαστε κάθε φορά στο καμαρίνι πριν την παράσταση. Αυτό νομίζω λέει αρκετά ως προς την συνεργασία μου μαζί τους. Λίγο πριν ξεκινήσει η παράσταση μπαίνει στο on μια υπόγεια ευθυμία ξεκινώντας από το καμαρίνι με διάφορα αστεία μεταξύ μας που καταλήγει σε ένα ομαδικό παιχνίδι πάνω στην σκηνή.
Το έργο είναι μία τοιχογραφία, ένα μωσαϊκό της ζωής του αμερικάνικου Νότου. Που έγκειται για εσάς η διαχρονικότητα του και τι συμβολισμούς πιστεύετε ότι εμπεριέχει;
Όταν μιλάμε για τη ζωή και το θάνατο δεν μπορεί παρά να μιλάμε για κάτι διαχρονικό που αφορά όλους μας. Η αρχή και το τέλος και ξανά η αρχή. Πάνω σε αυτή την γραμμή κυμαίνεται όλο το έργο μας. Η Αντυ Μπάντρεν πεθαίνει και η οικογένεια προσπαθεί να κρατήσει την υπόσχεση που έδωσε ο πατέρας να την θάψουν στο Τζέφερσον στο πατρικό της. Η υπόσχεση αυτή είναι για μένα και ο βασικός συμβολισμός του έργου. Κάθε υπόσχεση έχει μέσα της μια ζωή, την επιθυμία της κίνησης. Παρακινεί τους ήρωες να κινηθούν να ξεκουνηθούν και να ξεβολευτούν από τη ρουτίνα, να βάλουν στόχο να πάνε μπρός να εκπληρώσουν την υπόσχεση αυτή μέσα από εμπόδια και κακουχίες. Μετά την εκπλήρωση της υπόσχεσης ξεκινάει κάτι νέο μια νέα αρχή (όποια αρχή) για τον καθένα. Στη διαδρομή ξεδιπλώνονται και οι προσωπικότητες των ηρώων. Άνθρωποι με μυστικά, πάθη, αδυναμίες, κόντρες μεταξύ τους. Η οικογένεια Μπάντρεν είναι μια πολύ ανθρώπινη οικογένεια, που ζει στον νότο της Αμερικής. Κι όμως νομίζεις ότι θα συναντήσεις αυτή την οικογένεια και στην Ελλάδα και οπουδήποτε αλλού, κυρίως γιατί είναι άνθρωποι καθημερινοί για αυτό και οι θεατές βρίσκουν πολλά κοινά σημεία με αυτούς.
Πείτε μας λίγα λόγια για τον χαρακτήρα που υποδύεστε.
Υποδύομαι τον Ενς Μπάντρεν τον σύζυγο της Αντυ Μπάντρεν που της δίνει την υπόσχεση να την θάψει στο πατρικό της. Ο Ενς ένας άνθρωπος γήινος πρακτικός αντίθετος στις νέες ιδέες και τα καινούργια πράγματα που φέρνει η νέα εποχή της βιομηχανικής επανάστασης, θέλει την οικογένεια του μαζεμένη στο σπίτι του, τα παιδιά να δουλεύουν για την γη του και όχι να φύγουν για να πάνε να δουλέψουν στα εργοστάσια. Η μόνη στιγμή που ‘ξεβολεύεται’ από την στατικότατα του είναι η στιγμή που δίνει την υπόσχεση στην γυναίκα του να την θάψει στο πατρικό της, πολύ μακριά από εκεί που μένει η οικογένεια. Πολύ αντίθετος ρόλος για μένα (πιστεύω) που μου αρέσει η αλλαγή και το καινούργιο. Καινουργιο όχι όμως με κάθε τίμημα γιατί πολλές φορές το καινούργιο μπορεί να είναι πιο ανούσιο και άδειο από μια παλιά αξία.
Πως ξεκίνησε η ενασχόληση σας με το θέατρο και τι σημαίνει για εσάς η καλλιτεχνική δημιουργία;
Τελείως τυχαία ξεκίνησα να σκέφτομαι το θέατρο επαγγελματικά. Εγω ήθελα να γίνω φιλόλογος η μετεωρολόγος. Από μικρός όμως είχα μία περίεργη σχέση με τη φύση. Ένιωθα πως μπορούσα να μιλάω στα ζώα και στα δέντρα. Καταλάβαινα βέβαια πως δεν μπορούσα να τους μιλάω (ευτυχώς) αλλά μάλλον μου άρεσε αυτό σαν ένα φανταστικό σενάριο. Ε μετά σκέφτηκα ότι τέτοια φανταστικά σενάρια κάνει κανείς στο θέατρο και τον κινηματογράφο και είπα θα γίνω ηθοποιός. Μετά το ξέχασα πάλι, και αφού είδα μεγαλώνοντας ότι τίποτα δεν μου άρεσε να κάνω γιατί τα άφηνα όλα στη μέση, πήγα σε δραματική σχολή και σπούδασα. Από κει και μετά είπα αυτό είναι για μένα και εδώ θα μείνω. Η καλλιτεχνική δημιουργία για μένα είναι αυτό που σε ελευθερώνει εσωτερικά και σου δίνει την έμπνευση να κάνεις βήματα μπροστά και να νικάς τους φόβους σου. Όταν διαγράφεις έναν-έναν φόβο μέσα σου νομίζω γίνεσαι ένας ελεύθερος καλλιτέχνης έτοιμος να παράγεις έργο που μπορεί το έργο σου αυτό να κάνει και κάποιο καλό σε μερικούς ανθρώπους που θα το δουν η θα το ακούσουν.
Ποια είναι η φράση της παράστασης που σας έκανε μεγαλύτερη εντύπωση;
"Τι είναι αυτό που σε κάνει να γελάς Ντάρλ". Είναι μια φράση που λέει η Αντυ Μπάντρεν στον γιό της τον Ντάρλ που στο έργο χάνει τα λογικά του. Ακριβώς δεν ξέρω γιατί με αγγίζει τόσο αυτή φράση… Μάλλον μου χτυπάει μια ευαίσθητη χορδή που δεν έχω ακόμη ψάξει μέσα μου καλά, ή ίσως γιατί το γέλιο είναι ένας τόσο περίεργος μηχανισμός για τον άνθρωπο που μέσα του κρύβει συμπυκνωμένα όλα τα συναισθήματα: κλάμα, γέλιο, χαρά, λύπη, οργή κλπ. Και τώρα που το σκάφτομαι όλα αυτά τα συναισθήματα μπορούν και με γέλιο να εκφραστούν.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδια σας;
Προς το παρόν δεν έχω κανένα επόμενο σχέδιο. Θα δείξει ο καιρός… η φύση των πραγμάτων.
Ιnfo
Θέατρο της οδού Κυκλάδων – Λευτέρης Βογιατζής, Κεφαλληνίας & Κυκλάδων 11, Κυψέλη
Παραστάσεις: Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00.
Πληροφορίες: 2108217877
Τιμές εισιτηρίων: 15€, 10€ μειωμένο